Kontrola i odpowiednie zarządzanie czasem pracy kierowców jest istotnym elementem, zarówno z punku widzenia bezpieczeństwa pracownika, jak i innych wszystkich uczestników ruchu drogowego.

Warto zaznaczyć, że regulacja czasu pracy kierowcy nie dotyczy jedynie kierowców samochodów ciężarowych, ale także ma zastosowanie przy pracy kierowców autobusów i autokarów. Co istotne, czas pracy kierowcy to nie tylko samo prowadzenie pojazdu, lecz możemy zaliczyć do niego także takie czynności jak:

• wszelkie prace związane ze spedycją,
• obsługa pojazdu i przyczep,
• formalności, które należy dopełnić,
• załadowywanie, rozładowywanie a także nadzorowanie załadunku i wyładunku przeprowadzanym przez inne osoby,
• zabezpieczenie towaru,
• pomoc osobom wsiadającym i wysiadającym z pojazdu (w przypadku przewozu osób) oraz pełnienie nadzoru podczas tych czynności

Wliczany jest również czas, kiedy pracownik pozostaje w gotowości na swym stanowisku pracy. Dobrym przykładem jest chociażby sytuacja, kiedy kierowca czeka na wyładunek i załadunek, a kiedy czas trwania tych czynności nie był znany kierowcy zanim rozpoczął on pracę.

Przerwa a odpoczynek

W rozporządzeniach dotyczących pracy kierowcy zawodowego pojawiają się dwa podstawowe terminy definiujące czas pracy kierowców, a odnoszące się tym samym do niewykonywania pracy. Są to:

• “przerwa”, która oznacza każdy okres, w którym kierowca nie może wykonywać żadnych czynności związanych z prowadzeniem pojazdu lub wykonywaniem innej pracy i który służy wyłącznie do odpoczynku,
• “odpoczynek”, a więc każdy nieprzerwany okres, podczas którego kierowca może swobodnie dysponować swoim czasem.

Kierowca ma prawo nie tylko do odpoczynku pomiędzy zmianami, ale również do przerw w pracy. Zgodnie z prawem, na każde 4,5h pracy przypada 45 minut przerwy, która jednak nie musi trwać dokładnie 45 minut. Pracownik może podzielić tę przerwę na dwie mniejsze i wykorzystać najpierw 15 minut, a później 30 minut, przy czym ważna jest kolejność wykonywanych przerw. Przepisy prawa nie definiują natomiast minimalnego czasu pracy, po którym może nastąpić pierwsza przerwa.

Jak mówi ustawa o czasie pracy kierowcy, kierowca jest zobowiązany do zrobienia przerwy po 6 godzinach pracy. Wynosi ona 30 lub 45 minut, a to jest zależne od dobowego czasu pracy. Jednak, w sytuacji gdy kierowca wykorzystał wspomnianą wcześniej przerwę już po 4,5 godzinach pracy, nie przysługuje mu już taka przerwa po 6 pierwszych godzinach pracy.

Dobowy i tygodniowy odpoczynek

Innym zagadnieniem jest czas odpoczynku po pracy, a więc okres, kiedy kierowca ma prawo do tego, by w pełni dysponować swoim czasem, nie mając obowiązku wykonywania jakichkolwiek czynności związanych z obowiązkami zawodowymi. Tyczy się to również odbierania służbowych telefonów. Odpoczynek dobowy możemy podzielić na regularny i skrócony. Standardowo, po dniu pracy kierowca powinien poświęcić na odpoczynek nie mniej niż 11 godzin.

Jednak maksymalnie 3 razy w ciągu 14 dni czas odpoczynku może zostać skrócony do co najmniej 9 godzin. Odpoczynek regularny można podzielić na dwie części, z tym, że pierwsza z nich powinna trwać nie mniej niż 3 godziny, zaś druga 9 godzin.

Odpoczynek tygodniowy również może występować w dwóch wariantach. Odpoczynek regularny to taki, który trwa nie mniej niż 45 godzin, zaś odpoczynek skrócony nie mniej niż następujące po sobie 24 godziny. Trwający 45 godzin odpoczynek tygodniowy przysługuje kierowcy po każdych 6 cyklach pracy.

Na każde dwa tygodnie czynnej pracy kierowcy przypadają co najmniej dwa pełne odpoczynki tygodniowe albo odpowiednio jeden odpoczynek regularny i jeden skrócony. Istnieje możliwość zaczęcia odpoczynku tygodniowy od odpoczynku dobowego. Wtedy, przykładowo, kierowca mający zamiar skorzystać ze skróconego odpoczynku tygodniowego, wybiera najpierw 11 godzin odpoczynku dobowego, przedłużając go następnie o 13 godzin.

W takiej konfiguracji odbiera tym samym łącznie 24 godziny skróconego odpoczynku tygodniowego. W przypadku, kiedy odpoczynek tygodniowy jest spędzany w pojeździe, kierowca może odebrać jedynie odpoczynek skrócony, zakładając, że pojazd jest do tego odpowiednio przystosowany.